Quá tải điện là gì? Tìm hiểu nguyên nhân và cách khắc phục

Quá tải điện là gì? Đây là một khái niệm quan trọng mà bất kỳ ai điều hành hệ thống điện trong gia đình, văn phòng nhà xưởng, bệnh viện, công trình  cũng cần hiểu rõ. Quá tải điện xảy ra khi dòng điện tiêu thụ vượt quá khả năng chịu tải của hệ thống dây dẫn hoặc thiết bị điện làm thiết bị nhanh hỏng và tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ, mất an toàn nghiêm trọng. Trong bài viết dưới đây, Điện Trung Hà Nội sẽ giúp bạn hiểu chi tiết về nguyên nhân gây quá tải điện và cách kiểm tra chính xác sự cố trên giúp bảo vệ hệ thống điện luôn ổn định và an toàn.

Quá tải điện là gì?

Quá tải điện là hiện tượng xảy ra khi dòng điện chạy qua hệ thống vượt quá giới hạn chịu tải cho phép của dây dẫn hoặc thiết bị điện. Khi nhu cầu tiêu thụ điện từ các thiết bị vượt quá công suất định mức, hệ thống sẽ bị quá tải điện (Overload). Tình trạng này gây ra sự cố điện như: chập cháy, hỏng hóc thiết bị và thậm chí dẫn đến cháy nổ. Để bảo vệ hệ thống, các thiết bị bảo vệ như cầu dao (CB) sẽ tự động ngắt điện khi phát hiện dòng điện vượt ngưỡng, giúp ngăn chặn rủi ro mất an toàn.

Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng quá tải điện là gì?

Việc xác định đúng nguyên nhân gây ra tình trạng quá tải điện là yếu tố quan trọng giúp phòng tránh sự cố hiệu quả. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng trên trong hộ gia đình và doanh nghiệp:

Sử dụng một ổ cắm cho quá nhiều thiết bị

Nhiều người có thói quen cắm đồng thời nhiều thiết bị như máy sấy tóc, nồi cơm điện, lò vi sóng,... Tuy nhiên, một ổ cắm điện thông thường chỉ chịu được công suất tối đa khoảng 3000W.  Chính vì vậy, khiến tổng công suất vượt ngưỡng cho phép, dẫn đến quá tải điện, dễ gây cháy nổ.

Dây dẫn không đủ tải

Tiết diện dây dẫn quá nhỏ so với tổng công suất thiết bị tiêu thụ sẽ khiến dây không đủ khả năng dẫn điện. Điều này gây phát nhiệt lớn, làm nóng dây, có thể dẫn đến chảy vỏ cách điện, chập cháy, thậm chí nổ điện.

Aptomat (CB) không đạt công suất tải

Nếu aptomat có dòng định mức quá nhỏ so với nhu cầu sử dụng thực tế, nó sẽ bị ngắt liên tục do vượt tải. Điều này không chỉ gây gián đoạn sinh hoạt, sản xuất, chữa trị mà còn ảnh hưởng đến tuổi thọ thiết bị điện, tiềm ẩn rủi ro mất an toàn.

Thiết bị điện bị hư hỏng hoặc chập mạch

Khi các thiết bị như công tắc, ổ cắm, bóng đèn, máy biến áp... gặp sự cố kỹ thuật, chúng có thể tạo ra điện trở thấp bất thường hoặc dòng rò lớn, dẫn đến hiện tượng đoản mạch, gây quá tải cục bộ hoặc toàn hệ thống nếu không phát hiện và xử lý kịp thời.

Quá tải điện gây ra hậu quả gì?

Quá tải điện không chỉ làm giảm hiệu suất vận hành của thiết bị mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro mất an toàn, dưới đây là những hậu quả mà tình trạng này gây ra:

- Thiết bị hoạt động không ổn định hoặc hư hỏng: Khi dòng điện vượt quá mức cho phép, các thiết bị điện có thể bị ngắt đột ngột, hoạt động sai lệch hoặc nhanh chóng hỏng hóc.

- Giảm tuổi thọ thiết bị: Việc chịu tải liên tục vượt mức khiến các linh kiện bên trong thiết bị bị xuống cấp nhanh chóng.

- Tăng chi phí điện năng: Quá tải điện khiến hệ thống tiêu hao nhiều năng lượng hơn mức cần thiết, kéo theo chi phí tiền điện tăng cao.

- Gây chập điện, cháy nổ nguy hiểm: Quá tải có thể dẫn đến hiện tượng phát nhiệt mạnh, gây cháy dây dẫn hoặc thiết bị điện.

- Mất điện đột ngột: Các thiết bị bảo vệ như cầu dao (CB) sẽ tự động ngắt điện khi phát hiện quá tải, dẫn đến gián đoạn nguồn điện và ảnh hưởng đến sinh hoạt hoặc sản xuất.

- Tác động tiêu cực đến môi trường: Việc tiêu thụ điện vượt mức làm tăng áp lực lên hệ thống sản xuất điện, từ đó gia tăng khí thải và ảnh hưởng đến môi trường sống.

Cách kiểm tra quá tải điện chính xác

Kiểm tra hệ thống điện để phát hiện nguy cơ quá tải là bước không thể thiếu trong quá trình sử dụng điện an toàn. Dưới đây là các phương pháp kiểm tra quá tải điện chuẩn được khuyến nghị bởi các chuyên gia:

1. Kiểm tra quá tải điện trong các tòa nhà và công trình xây dựng

- Kiểm tra công suất định mức của thiết bị điện: Xác định công suất tiêu thụ (W) của từng thiết bị thông qua nhãn dán hoặc hướng dẫn sử dụng. Sau đó cộng tổng công suất để đối chiếu với khả năng chịu tải của hệ thống dây dẫn, ổ cắm và aptomat.

-  Đo dòng điện và điện áp thực tế: Sử dụng các thiết bị chuyên dụng như ampe kế, đồng hồ đo điện áp để đo dòng điện đang sử dụng. Khi dòng điện vượt mức cho phép so với tiết diện dây hoặc thiết bị bảo vệ, hệ thống đang có dấu hiệu quá tải.

- Kiểm tra hoạt động của Aptomat (CB): Nếu aptomat nhảy thường xuyên khi sử dụng nhiều thiết bị cùng lúc, rất có thể hệ thống đang bị quá tải. Cần kiểm tra lại thông số định mức của CB để đảm bảo tương thích với tổng công suất hệ thống.

-  Đánh giá tiết diện dây dẫn: Dây điện có tiết diện nhỏ hơn nhu cầu tải sẽ nhanh chóng nóng lên khi truyền dòng lớn, gây cháy lớp cách điện và chập cháy. Có thể dùng bảng tra cứu tiết diện dây theo dòng tải tiêu chuẩn để kiểm tra tính phù hợp.

- Kiểm tra hệ số công suất (cosφ): Hệ số công suất thấp là dấu hiệu của việc sử dụng điện không hiệu quả, gây tổn thất năng lượng và tăng áp lực lên hệ thống. Cần đo lường và điều chỉnh nếu cần để tránh tình trạng tiêu thụ điện quá mức gây quá tải.

- Thực hiện các kiểm tra chuyên sâu: Với các công trình, doanh nghiệp, trung tâm thương mại, bệnh viện, nên thuê chuyên gia thực hiện các bài kiểm tra chuyên sâu như đánh giá chất lượng điện năng, hiệu suất tiêu thụ, độ ổn định nguồn cấp,… để phát hiện nguy cơ tiềm ẩn.

2. Kiểm tra quá tải điện trong nhà máy và trạm biến áp

Trong môi trường sản xuất, quá tải điện có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng về thiết bị, dây chuyền sản xuất và an toàn lao động. Do đó, cần kiểm tra công suất của các thiết bị cũng như toàn hệ thống. Các bước kiểm tra bao gồm:

- Xác định công suất định mức của toàn hệ thống: Đánh giá khả năng chịu tải của thiết bị và đường dây để xác định giới hạn hoạt động an toàn.

- Phân tích các yếu tố gây quá tải điện: Bao gồm mức tiêu thụ điện tại từng thời điểm, tiết diện dây dẫn, sơ đồ kết nối thiết bị và khả năng chịu tải thực tế.

- Kiểm tra dòng điện và điện áp hệ thống: Sử dụng thiết bị đo chuyên dụng để xác định chính xác dòng điện đang vận hành so với thiết kế ban đầu.

- Đánh giá tình trạng aptomat và CB: Đảm bảo các thiết bị bảo vệ như CB (cầu dao tự động) hoạt động ổn định, ngắt điện đúng thời điểm khi phát hiện quá tải.

- Đề xuất giải pháp nâng cấp: Khi phát hiện quá tải, chuyên gia sẽ khuyến nghị thay dây dẫn công suất lớn hơn, sử dụng thiết bị điện hiệu suất cao hơn hoặc nâng cấp hệ thống phân phối điện phù hợp hơn với nhu cầu sản xuất.

3. Hướng dẫn kiểm tra quá tải điện bằng ampe kìm

Ampe kìm là thiết bị đo lường điện phổ biến, giúp người dùng nhanh chóng kiểm tra hiện tượng quá tải điện một cách an toàn. Các bước thực hiện như sau:

- Khởi động thiết bị: Nhấn công tắc nguồn để bật ampe kìm.

- Chọn thang đo công suất (W): Điều chỉnh về chế độ đo phù hợp để đọc công suất dòng điện.

- Kẹp dây cần đo: Mở hàm kẹp cảm biến và đặt vào dây điện đang mang dòng điện cần kiểm tra.

- Đọc chỉ số hiển thị: Quan sát kết quả đo hiển thị trên màn hình.

- So sánh với công suất định mức: Nếu kết quả đo vượt quá mức cho phép của hệ thống (ví dụ: trên 3300W với điện áp 220V – 15A), điều đó chứng tỏ hệ thống đang bị quá tải điện.

Ví dụ: Với hệ thống điện có hiệu điện thế 220V và dòng điện 15A, công suất tối đa là 3300W. Nếu kết quả đo vượt ngưỡng này, bạn cần xem xét giảm tải hoặc nâng cấp thiết bị để tránh sự cố chập cháy.

Các cách giảm thiểu tình trạng quá tải điện hiệu quả

Để đảm bảo hệ thống điện vận hành an toàn, ổn định, đặc biệt trong các nhà máy, xí nghiệp, việc phòng ngừa quá tải điện là yếu tố then chốt. Dưới đây là một số giải pháp đưa gia để giảm tình trạng quá tải điện:

• Kiểm tra hệ thống điện định kỳ để phát hiện sớm các sự cố tiềm ẩn.

• Không vượt quá công suất định mức của thiết bị điện trong cùng một thời điểm.

• Sử dụng dây dẫn có tiết diện phù hợp, đảm bảo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật.

• Lắp đặt aptomat, cầu dao tự động (CB) và các thiết bị bảo vệ chống quá tải, ngắn mạch.

• Bảo trì, vệ sinh thiết bị điện định kỳ, tránh hiện tượng rò rỉ điện hoặc tích tụ nhiệt gây cháy nổ.

• Tăng cường giám sát hệ thống điện bằng cảm biến, ampe kìm, hoặc các thiết bị đo lường chuyên dụng.

• Tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn kỹ thuật điện lực trong thi công, lắp đặt và vận hành.

• Đào tạo nhân sự kỹ thuật về quy trình xử lý sự cố và an toàn điện.

• Lên kế hoạch ứng phó với các tình huống khẩn cấp, đảm bảo không gián đoạn sản xuất khi xảy ra quá tải hoặc mất điện đột ngột.

Giải pháp phòng ngừa quá tải điện với máy phát điện công suất lớn

Trong các nhà máy sản xuất, xưởng công nghiệp, bệnh viện, trung tâm thương mại hoặc trạm biến áp, nhu cầu sử dụng điện thường xuyên tăng cao, tiềm ẩn nguy cơ quá tải bất cứ lúc nào. Máy phát điện dự phòng cho nhà máy là giải pháp hiệu quả giúp dự phòng nguồn điện ổn định, tránh sập nguồn, gián đoạn sản xuất khi hệ thống điện lưới gặp sự cố.

Điện Trung Hà Nội chuyên cung cấp máy phát điện công suất lớn cho nhà máy, thiết bị công suất lớn đến từ các thương hiệu uy tín, khả năng vận hành bền bỉ và tiết kiệm nhiên liệu. Chúng tôi cam kết tư vấn miễn phí, khảo sát tận nơi, lắp đặt trọn gói, đúng tiêu chuẩn kỹ thuật, đảm bảo cung cấp dòng máy phát điện chính hãng, giá tốt nhất trên thị trường. 

Liên hệ ngay với Điện Trung Hà Nội để được đội ngũ kỹ thuật tư vấn giải pháp máy phát điện phù hợp với nhu cầu và quy mô hoạt động của doanh nghiệp bạn!