Tìm hiểu về điện 1 pha, 2 pha và 3 pha chi tiết nhất

Trong đời sống hàng cũng như trong sản xuất công nghiệp, điện năng là yếu tố không thể thiếu. Tuy nhiên, nhiều người vẫn thường nhầm lẫn giữa điện 1 pha, 2 pha và 3 pha, đặc biệt khi cần lắp đặt hoặc lựa chọn thiết bị điện phù hợp. Vậy điện 1 pha là gì? Điện 2 pha và điện 3 pha có gì khác nhau? Cách phân biệt 3 nguồn điện này như thế nào?

Theo thực tế, điện 1 pha thường được dùng trong sinh hoạt dân dụng vì công suất nhỏ, tiêu thụ điện năng ít  và tiết kiệm chi phí. Trong khi đó, điện 3 pha được dùng nhiều trong sản xuất bởi cần nguồn điện ổn định và mạnh mẽ hơn.

Hãy cùng Dianyo Powergen tìm hiểu về điện 1 pha, 2 pha và 3 pha chi tiết nhất trong bài viết dưới đây. 

Điện 1 pha là gì?

Điện 1 pha là nguồn điện được lấy ra từ một pha trong hệ thống điện 3 pha, sử dụng cho các thiết bị có công suất nhỏ, ít tiêu hao năng lượng. Điện 1 pha gồm 2 dây dẫn: 1 dây nóng (dây lửa) và 1 dây nguội (dây mát), với hiệu điện thế tiêu chuẩn tại Việt Nam là 220V, được ứng dụng chủ yếu trong đời sống sinh hoạt dân dụng

Tại các quốc gia như Nhật Bản, Đài Loan hay Mỹ, điện 1 pha hoạt động ở mức điện áp thấp hơn, từ 100V – 120V, tùy theo quy chuẩn từng vùng.

Ngoài ra, nhiều người vẫn thường nhầm lẫn giữa điện 1 pha và điện 1 chiều, trong khi bản chất  lại khác nhau khác nhau. Điện 1 pha là dòng điện xoay chiều (AC) cho phép dòng điện di chuyển theo một hướng cố định., có khả năng truyền tải và sử dụng linh hoạt hơn nhiều so với điện 1 chiều (DC).

Điện 2 pha là gì?

Điện 2 pha là hệ thống điện có hai dây nóng (hai dây pha) và không sử dụng dây trung tính. Theo quy ước trong ngành điện, số pha của nguồn điện được xác định theo số dây nóng, vì vậy điện 2 pha có hai pha lửa hoạt động song song.

Thực tế, điện 2 pha có tính ứng dụng không cao thường chỉ xuất hiện trong nghiên cứu kỹ thuật, thử nghiệm hoặc ứng dụng đặc thù của máy móc công nghiệp. Hai pha trong hệ thống điện 2 pha lệch nhau 90 độ về góc pha, giúp tạo ra dòng điện ổn định và liên tục hơn so với điện 1 pha.

Khi sử dụng, điện 2 pha cho phép đấu trực tiếp hai dây nóng vào đầu vào thiết bị, không cần dây trung tính vẫn có thể tạo ra hiệu điện thế 220V. Tuy nhiên, cả hai dây đều là dây nóng, nhưng một trong hai dây thường có điện áp thấp hơn (khoảng 3V – 5V) để đảm bảo an toàn và duy trì hiệu điện thế ổn định giữa hai pha.

Điện 3 pha là gì?

Điện 3 pha là hệ thống điện gồm 3 dây nóng (3 pha lửa) và 1 dây nguội (dây trung tính), thường được đấu nối theo hai kiểu phổ biến là hình sao (Y) và hình tam giác (Δ) phù hợp cho các nhà máy, xưởng sản xuất, trung tâm thương mại, bệnh viện hoặc tòa nhà cao tầng và có khả năng truyền tải điện năng công suất lớn, giúp giảm tổn hao điện năng và tăng hiệu suất truyền tải.

Điện 3 pha hoạt động tương tự như 3 dòng điện 1 pha chạy song song và có chung một dây trung tính. Do đó, hệ thống điện 3 pha thường bao gồm 4 dây dẫn: 3 dây nóng và 1 dây lạnh. Ba dây pha này có góc lệch 120 độ so với nhau, giúp điện năng được phân bố đều và ổn định trong suốt quá trình truyền tải.

Điện 3 pha ở các quốc gia có mức điện áp khác nhau, phụ thuộc vào cơ sở hạ tầng, điều kiện kinh tế và trình độ phát triển công nghệ. Như tại Việt Nam, điện 3 pha 380V được ứng dụng rộng rãi trong khu công nghiệp nhà máy sản xuất, trung tâm dữ liệu, bệnh viện,... Giá trị điện áp 3 pha tại một số quốc gia như sau: 

Tại Việt Nam: Giá trị điện áp 3 pha (3F) - 380V / 3F

Tại Mỹ: Giá trị điện áp 3 pha (3F) - 220V / 3F

Tại Nhật Bản: Giá trị điện áp 3 pha (3F) - 200V / 3F

Điểm nổi bật của điện 3 pha là truyền tải điện năng mạnh, ổn định và giảm hao phí điện năng trong quá trình sử dụng. Ngoài ra, điện 3 pha còn có thể tách ra để sử dụng điện 1 pha 220V cho các thiết bị dân dụng khi cần.

Tuy nhiên, chi phí đầu tư và lắp đặt hệ thống điện 3 pha cao hơn, đồng thời đòi hỏi kỹ thuật đấu nối và bảo trì phức tạp hơn so với điện 1 pha. Trong thực tế, điện 3 pha có thể được nối theo hai kiểu:

• Nối hình sao (Y): cho phép lấy ra nguồn điện 1 pha 220V.

• Nối hình tam giác (Δ): được dùng cho động cơ, thiết bị công nghiệp chuyên dụng.

So sánh dòng điện 1 pha, 2 pha và 3 pha

Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa dòng điện 1 pha, 2 pha và 3 pha sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về từng loại điện, từ đó lựa chọn hệ thống phù hợp, an toàn và tiết kiệm.

Bảng so sánh dòng điện 1 pha, 2 pha và 3 pha

Sau đây, bạn hãy cùng  Dianyo Powergen tìm hiểu chi tiết về dòng điện 3 pha là loại được sử dụng phổ biến tại Việt Nam.

Tìm hiểu chi tiết cấu tạo, cách nối của dòng điện 3 pha

Dòng điện 3 pha là tiết kiệm dây dẫn, động cơ có cấu tạo đơn giản, và hiệu suất hoạt động cao.

Cấu tạo, nguyên lý cơ bản của dòng điện 3 pha

Một hệ thống mạch điện 3 pha thường bao gồm ba thành phần chính: nguồn điện 3 pha, dây dẫn điện và tải 3 pha.

Nguồn điện 3 pha được tạo ra bởi máy phát điện xoay chiều 3 pha có cấu tạo gồm:

• Ba cuộn dây quấn AX, BY, CZ, được bố trí lệch nhau 120° (2π/3 radian) trong không gian.

• Nam châm điện quay tạo ra từ trường biến thiên, giúp sinh ra dòng điện xoay chiều trong từng cuộn dây.

Nguyên lý của dòng điện 3 pha: Khi nam châm quay với vận tốc không đổi, từ trường lần lượt quét qua các cuộn dây, tạo nên ba suất điện động xoay chiều có cùng biên độ, tần số nhưng lệch pha nhau 120° giúp hệ thống hoạt động ổn định và cân bằng.

Các cách nối mạch điện 3 pha phổ biến

Dòng điện 3 pha có thể được nối hình sao (Y) hoặc nối hình tam giác (Δ), do đó được sử dụng cho nhiều nhu cầu khác nhau, cụ thể:

• Nối hình sao (Y): Ba điểm cuối X, Y, Z của ba cuộn dây được nối lại với nhau tạo thành điểm trung tính O. Khi sử dụng mạch 3 pha 4 dây, người dùng có thể lấy điện từ hai điểm bất kỳ để tạo ra hai mức điện áp khác nhau là điện áp dây và điện áp pha, rất thuận tiện cho việc sử dụng trong sinh hoạt và sản xuất.

  
  

   

•  Nối hình tam giác (Δ): Đầu của pha này nối với cuối của pha kia. Kiểu nối này thường được áp dụng cho động cơ điện 3 pha, giúp máy vận hành mạnh mẽ, ổn định và có công suất lớn hơn.

Vì sao dòng điện 3 pha được ứng dụng phổ biên?

Ban đầu, con người tạo ra dòng điện một chiều (DC). Tuy nhiên, dòng điện 1 chiều không thể truyền tải xa một cách hiệu quả. Để khắc phục, dòng điện xoay chiều (AC) ra đời mở đường cho các loại điện 1 pha, 2 pha và 3 pha.

• Điện 1 pha có cấu tạo đơn giản, phù hợp cho sinh hoạt nhưng hiệu suất thấp.

• Điện 2 pha được nghiên cứu để tăng khả năng sử dụng máy phát, nhưng lại xuất hiện yếu điểm khi vận hành, làm giảm hiệu quả quay.

• Điện 3 pha ra đời để khắc phục toàn bộ nhược điểm trên, đảm bảo hiệu suất cao, truyền tải xa, tránh tình trạng quá tải điện và cân bằng tải tốt hơn.

Câu hỏi thường gặp về dòng điện 1 pha, 2 pha và 3 pha

1. Có nên dùng điện 3 pha trong sinh hoạt gia đình?

Điện 3 pha có thể dùng trong gia đình hay không là câu hỏi nhiều người dùng thắc mắc? 

Câu trả lời là hoàn toàn có thể. 

Nếu gia đình sử dụng nhiều thiết bị công suất cao như máy lạnh, bếp điện, máy nước nóng hay thang máy hoặc các hộ kinh doanh gia đình cho thuê trọ hay tủ đông công suất lớn thì việc lắp đặt điện 3 pha là phù hợp.

Để tương thích với thiết bị dân dụng, người dùng chỉ cần lắp thêm ổn áp 3 pha hoặc bộ chuyển đổi để lấy ra điện áp 220V 1 pha để đảm bảo độ ổn định trong quá trình sử dụng.

Qua nội dung trên ta có thể thấy:

• Điện 1 pha phù hợp cho nhu cầu sinh hoạt gia đình, văn phòng nhỏ.

• Điện 3 pha thích hợp với nhà máy, cơ sở sản xuất hoặc hộ gia đình có nhu cầu điện năng cao.

• Điện 2 pha hiện nay hầu như không còn được sử dụng.

2. Điện 3 pha bao nhiêu vôn?

Tại Việt Nam, điện 3 pha có hiệu điện thế tiêu chuẩn là 380V. Khi tách ra sử dụng điện 1 pha từ nguồn 3 pha, điện áp đầu ra sẽ là 220V, phù hợp cho các thiết bị sinh hoạt dân dụng.

3 . Dòng điện 1 pha gồm mấy dây?

Hệ thống điện 1 pha gồm 2 dây dẫn: một dây nóng (pha) và một dây nguội (trung tính).

4. Điện 2 pha là gì? Có phổ biến không?

Điện 2 pha, hay còn gọi là điện 2 pha lửa, sử dụng hai dây nóng và không có dây trung tính. Loại điện này rất ít được sử dụng vì hệ thống điện 3 pha hiệu quả hơn và đã thay thế hoàn toàn điện 2 pha trong hầu hết các lĩnh vực.

5. Sự khác nhau giữa điện 1 pha và điện 3 pha là gì?

Điện 1 pha chỉ có một dây pha và một dây trung tính, điện áp 220V, phù hợp cho sinh hoạt. Trong khi đó, điện 3 pha có ba dây pha và một dây trung tính, điện áp 380V, chuyên dùng cho công nghiệp hoặc thiết bị công suất lớn.

6. Có thể chuyển điện 3 pha sang điện 1 pha không?

Có thể. Bằng cách sử dụng ổn áp 3 pha hoặc bộ biến áp, bạn có thể lấy điện áp 220V từ nguồn 3 pha để dùng cho các thiết bị điện dân dụng thông thường.

Kết luận

Qua bài viết trên, hy vọng giúp bạn bạn đã hiểu rõ hơn về cấu tạo, nguyên lý hoạt động và sự khác biệt giữa điện 1 pha, 2 pha và 3 pha. Nếu bạn đang tìm kiếm đối tác đáng tin cậy trong việc tìm hiểu về điện 1 pha, 2 pha và 3 pha, cũng như chọn máy phát điện dự phòng cho nhà máy, công trình hoặc khu sản xuất, hãy để Dianyo Powergen đồng hành và tư vấn giúp bạn. Mọi vướng mắc hãy liên hệ ngay với Dianyo Powergen qua website hoặc hotline 058.553.7777 để được hỗ trợ nhanh nhất.